نقش گوگرد، ورمی کمپوست و باکتری تیوباسیلوس بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک آهکی و کارایی مصرف فسفر سیاهدانه

به منظور بررسی نقش افزایش حلالیت فسفر در تولید دانه و کارایی مصرف فسفر در سیاهدانه (Nigella sativa L.) در خاک آهکی، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. هفت تیمار کودی (شاهد، ورمی کمپوست، گوگرد، ورمی کمپوست + گوگرد، ورمی کمپوست + باکتری تیوباسیلوس، گوگرد + باکتری تیوباسیلوس و ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس) و سه سطح کاربرد فسفر (صفر، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب عامل اول و دوم آزمایش بودند. بر اساس نتایج آزمایش، اکسایش گوگرد ناشی از تیمارهای گوگرد + باکتری تیوباسیلوس و نیز ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نسبت به شاهد نقش موثری در کاهش معنی‌دار pH (به ترتیب تا 85/0 و 80/0 واحد)، افزایش معنی‌دار EC و فسفر قابل جذب خاک (تا بیش از 5/2 برابر) داشت. در شرایط عدم مصرف کود فسفر، کاربرد گوگرد یا گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نقش موثری در افزایش فسفر قابل جذب خاک داشت. در تیمار ورمی کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس نیز بیش‌ترین افزایش وزن خشک بوته و وزن دانه در بوته مشاهده شد. با این وجود، بیشترین کارایی جذب فسفر سیاهدانه (معادل 31/15 درصد) در تیمار شاهد مشاهده شد. به نظر می‌رسد که در خاک‌های آهکی، کاربرد گوگرد به تنهایی و یا همراه با ورمی کمپوست می‌تواند به عنوان راه‌کاری جهت کاهش مشکلات ناشی از کاربرد کودهای شیمیایی فسفره شناخته شود.